Dziesięć lat temu naukowcy z laboratorium robotyki Wydziału Inżynierii Mechanicznej Uniwersytetu w Berkeley dostali grant na realizację projektu „ Bleex” Na świecie pojawiały wielokrotnie urządzenia dla niepełnosprawnych bazujące na osiągnięciach robotyki. W ostatnich miesiącach możemy obserwować testy eLegs który jest najnowszym egzoszkieletem. Sztuczny egzoszkielet to urządzenie mocowane na zewnątrz ciała człowieka którego celem jest wzmocnienie siły mięśni użytkownika. Egzoszkielet wspomaga pracę osłabionych mięśni np. w wyniku choroby lub uszkodzonych podczas urazu. To urządzenie może wzmacniać tylko niektóre lub wszystkie partie mięśni. Poruszanie się w egzoszkielecie zależy od kilku czynników.
Za ruch urządzenia odpowiedzialny jest system siłowników elektrycznych, mocowanych w jednolitej osłonie (kombinezonie). Aktywne egzoszkielety są zasilane przy pomocy z akumulatorów. Ruch jest nadzorowany zazwyczaj poprzez sterownik w postaci komputera. Dodatkowo w utrzymaniu równowagi i ocenie położenia ciała pomagają czujniki. Dzięki temu wynalazkowi ludzie którzy od lat przywiązani są do wózków inwalidzkich lub łóżek , po krótkim treningu mogą znów chodzić.
Jest duża szansa, i nadzieja że nie skończy się na prototypie i badania będą trwały nadal a sprzęt w najbliższych latach trafi do sprzedaży w Polsce To ogromna szansa nie tylko dla ludzi po udarze ale dla każdej osoby z dysfunkcją narządu ruchu.
Alu-Rehab norweska firma, która istnieje na rynku medycznym od blisko 20 lat ma bogate doświadczenie w produkcji i dystrybucji sprzętu rehabilitacyjno-ortopedycznego przeznaczonego dla osób niepełnosprawnych. Dzięki życzliwości Pana Dyrektora Głównego Janusza Jeśmana mogliśmy spotkać się z Panem Bartłomiejem Borowcem- Dyrektorem Sprzedaży na Północno-zachodnia Polskę. Rozmowa dotyczyła informacji technicznych specjalistycznych wózków przystosowanych dla osób po udarze mózgu oraz procedurze dofinansować na ten sprzęt. Wszystkie wiadomości znajdą się na naszej stronie w formie dwóch artykułów. Pierwszy z nich dotyczący sprzętu przedstawiamy poniżej.
Wózki specjalistyczne dostosowane dla osób po udarze nieco różnią się od standardowych wózków. Przy ich doborze warto zwrócić uwagę na kilka szczegółów już podczas rozmowy z lekarzem wypisującym wniosek na sprzęt. Istnieją na polskim rynku wózki, które można obsługiwać manualnie za pomocą jednej ręki z tzw. „systemem napędzania dla hemiplegików”.(rys.1)
Rys.1
Obsługa wózka jednorącz jest możliwa dzięki obecności dwóch ciągów po jednej stronie wózka. Bardzo ważna jest odpowiednia waga wózka. Dużo pacjentów po udarze mózgu jest w stanie samodzielnie złożyć lub rozłożyć wózek pod warunkiem, że ciężar wózka jest mały. Półaktywne wózki z lekką ramą można łatwo składać i rozkładać samodzielnie. …Do grupy sprzętu o lekkiej konstrukcji zalicza się również wózki półkomfortowe takie jak np. Netti Svipp, który można dodatkowo rozbudować o pomocne akcesoria – mówi Borowiec. Bardzo ciekawe zastosowanie posiada również Netti Svipp recline, który wzbogacony jest w specjalną dźwignię pod podłokietnikiem służącą do obniżenia oparcia do tyłu.(Rys.2)
Rys. 2
Każdy przedstawiciel medyczny zaopatrujący osobę niepełnosprawną w sprzęt rehabilitacyjno-ortopedyczny powinien dobierać go indywidualnie do potrzeb i sprawności pacjenta. Przy zakupie wózka z refundacją raz na pięć lat powinniśmy zadbać o odpowiedni zagłówek (dostosowany w zależności od funkcji), poduszki, oparcie, pasy zabezpieczające(szczególnie przy słabym tułowiu – chronią przed upadkiem)(Rys.3)
Rys.3
, pasy odwodzące kończyny (przy nadmiernym przywodzeniu kończyn – w przypadku spastyczności), stabilizatory boczne (przy skrzywieniu bocznym kręgosłupa), podłokietniki (odpowiednia długość i profil), tzw. boczki ( służące do stabilizacji miednicy – szczególnie latem kiedy ubrania są cienkie), stoliki (wpinane do wózka – służące do karmienia bądź podporu ramion hemiplegika)(Rys.4), podnóżki (łączone lub dzielone, ze zmianą długości, kąta nachylenia w stawach kolanowych oraz skokowych.
(Rys.4)
Wózek komfortowy przeznaczony dla osoby po udarze mózgu powinien być wyposażony w siedziska i oparcia przeciwodleżynowe.(Rys.5) Zastosowanie takich systemów siedzisk w tym sprzęcie ma na celu odpowiednią prewencję wystąpienia odleżyn – mówi Borowiec.
Rys.5
Warto zwrócić uwagę na to jaki sprzęt wypisują lekarze. Państwo powinni być dobrze zorientowani w kwestii sprzętu, aby postawić konkretną alternatywę bądź aprobatę w stosunku do zaleceń lekarza, fizjoterapeuty czy przedstawiciela handlowego.
Spastyczność jest to zaburzenie ruchowe polegające na wzmożonym napięciu mięśni, które jest następstwem uszkodzenia dróg ruchowych w mózgu lub rdzeniu kręgowym. Występuje ona w momencie uszkodzenia centralnego układu nerwowego Przejawiająca się w obrazie klinicznym nieprawidłowym ułożeniem ręki lub nogi, a w konsekwencji do braku możliwości posługiwania się dotkniętą spastycznością kończyną. Występuje u chorych po udarze mózgu, po urazach czaszkowo-mózgowych, w URK, w SM, w MPD.
U pacjentów po udarze mózgu w zależności od napięcia mięśniowego możemy wyróżnić różne możliwości funkcjonalne oraz zakresy ruchomości jakie pacjent jest w stanie osiągnąć:
– w przypadku dużej spastyczności: niemożność wykonania ruchu lub bardzo małe zakresy ze względu na występowanie ciągłego skurczu mięśni
– w przypadku średniej/umiarkowanej spastyczności: wykonywanie ruchu następuje powoli, brak lub utrudniona koordynacja
– w przypadku małej/ lekkiej spastyczności: pacjent jest w stanie wykonać ruchu ogólne, natomiast z trudnością dochodzi do wykonywania ruchów precyzyjnych
U pacjentów z hemiplegią w okresie regeneracyjno- kompensacyjnym spastyczność mięśniowa przejawia się zarówno w kończynie górnej jak i dolnej. W kończynie górnej objawia się to wzmożonym napięciem zginaczy , a kończynie dolnej prostowników.
Proces usprawniania spastyczności ma na celu :
Zmniejszenie napięcia mięśniowego
Zmniejszenie dolegliwości bólowych
Zapobieganie przykurczom i odleżynom
Metody fizjoterapeutyczne wykorzystywane w celu normalizacji napięcia mięśniowego:
Chemiczne: farmakoterapia np. toksyna botulinowa, mydocalm lub baklofen
Z gamy zabiegów elektro-leczniczych można wyróżnić dwie metody: metoda Tonolizy i Hufschmidta polegające na drażnieniu porażonych spastycznie mięśni i ich antagonistów tzw. podrażnionych podwójnym impulsem elektrycznym o przebiegu trójkątnym lub prostokątnym.
Z pewnością zdarzyło się kiedyś słyszeć, że „ktoś ma tętniaka”, „komuś pękł tętniak”, „ ktoś zmarł na tętniaka” lub inne podobne z życia wzięte stwierdzenia. Czym więc jest ów tętniak i jak wielkim może on być dla nas zagrożeniem? Otóż tętniak naczyń mózgowym jest patologicznym uwypukleniem, które tworzy w obrębie tętnicy zaopatrującej mózgowie w krew. Najczęściej jest to tętnica łącząca przednia, środkowa mózgu, szyjna wewnętrzna, możliwe są też różne inne lokalizacje w jamie czaszki. Najczęściej występujące tętniaki naczyń mózgowych zalicza się z powodu kształtu do tętniaków workowatych. Tętniak jest czymś z pogranicza zmiany wrodzonej i nabytej. Nie jest on wrodzony, ponieważ wcześniejsze badania stwierdziły, że tętniaków nie ma u noworodków ani małych dzieci, a nawet jeżeli się zdarzą to są wtedy ogromną rzadkością. Do tętniaka predysponować mogą jednak pewne wrodzone defekty w budowie ściany naczynia, które powodują jej osłabienie. Jeżeli człowiek z takim osłabionym miejscem w naczyniu mózgowym będzie żył z prawidłowym ciśnieniem tętniczym, bez czynników ryzyka takich jak wysoki poziom cholesterolu lub inne, to bardzo możliwe, że w tym miejscu nie wykształci się tętniak. Jeżeli jednak na osłabienie naczynia mózgowego podziała się wysokim ciśnieniem krwi w przypadku nadciśnienia to osłabione miejsce uwypukla się i tworzy się tętniak workowaty. Schematyczny rysunek tętniaka przedstawiony jest poniżej na Ryc.1:
Nie bez znaczenia w przypadku tętniaków są czynniki ryzyka, a przede wszystkim palenie tytoniu! Jest to jedyny udowodniony czynnik istotnie wpływający na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia tętniaka!!! Niech więc będzie to kolejny dowód na fatalny wpływ palenia tytoniu na zdrowie!
Tętniaki workowate naczyń mózgowych występują u około 2 % wszystkich ludzi na świecie. Najgorszym zagrożeniem, jakie niesie ze sobą tętniak jest to, że może on pęknąć i spowodować krwotok podpajęczynówkowy. Dlaczego podpajęczynówkowy? Ponieważ duże tętnice mózgowe znajdują się w przestrzeni podpajęczynówkowej, czyli pomiędzy oponą pajęczą a miękką mózgu. Przestrzeń ta jest wypełniona płynem mózgowo – rdzeniowym. Tak więc krew podczas pęknięcia tętniaka wynaczynia się do tej właśnie przestrzeni. Może się zdarzyć, że strumień krwi z pękniętego tętniaka przebija się do tkanki mózgu lub komór i wtedy powstaje ponadto krwotok śródmózgowy. Tętniaki jest tym bardziej zdradzieckie, bo w około 90 % przypadków nie powodują żadnych objawów. Człowiek żyje sobie z tętniakiem i nie ma o tym pojęcia. Kwestia czy nie pęknięte tętniaki powodują przewlekłe bóle głowy jest na pewno niejednoznaczna. Bóle głowy są na tyle częstą dolegliwością każdego z nas, że łączenie ich z występowaniem tętniaka nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia. Najczęstszym więc pierwszym objawem istnienia tętniaka jest jego pęknięcie. Jeżeli ktoś ma tętniaka to ryzyko jego pęknięcia wynosi ok. 1 % na rok. Jeżeli rozmawiamy więc z kimś, u kogo rozpoznano tętniaka to możemy powiedzieć mu, że na około 99% będzie mógł znowu rozmawiać z nie pękniętym tętniakiem za rok o tej porze. Niby jest to bardzo optymistyczne… Jednak ryzyko pęknięcia tętniaka sumuje się z upływem czasu. Tak więc ryzyko krwotoku z pęknięto tętniaka w ciągu 5 lat od jego rozpoznania wynosi 5%, w ciągu 10 lat 10%, a 50 lat – 50%. Tak więc 30-latek z rozpoznanym tętniakiem ma pół na pół szans dożyć do pięknego wieku 80 lat bez krwotoku podpajęczynówkowego.
Krwotok podpajęczynówkowy z pękniętego tętniaka objawia się nagłym bardzo silnym bólem głowy. Chorzy opisują go jako najsilniejszy jaki mieli w życiu. Ból ten obejmuje całą głowę, schodzi często do potylicy i do karku. Jednocześnie może dojść do utraty przytomności, która może być albo krótka i chory się szybko budzi, albo może przedłużyć się i przejść w śpiączkę. Tętniak pęka najczęściej na wierzchołku swojej kopuły, ponieważ tam działa największa siła odśrodkowa krążącej krwi. Przedstawia to Ryc.2 poniżej: Pęknięty tętniak krwawi tylko kilka sekund dopóty, dopóki krew nie wypełni przestrzeni podpajęczynówkowej i ciśnienie w niej nie zrówna się z ciśnieniem tętniczym. Wtedy wypływ krwi z tętniaka ustaje a otwór pęknięcia zatyka się czopem skrzepliny. W zalanej krwią przestrzeni podpajęczynówkowej dochodzi więc do nagłego wzrostu ciśnienia, co oznacza ucisk na całe mózgowie i jego niedokrwienie i właśnie w tym mechanizmie dochodzi do utraty przytomności. Krwotok podpajęczynówkowy jest chorobą obarczoną dużą śmiertelnością. Część chorych ginie w momencie krwotoku lub przed dotarciem do szpitala. Uważa się, że śmiertelność pacjentów we wczesnym okresie od momentu wystąpienia dochodzić może do 40%. Istnieje wiele mniej lub bardziej optymistycznych danych w literaturze na temat wczesnej śmiertelności. Oscylują one jednak w granicach 30 – 50%.
Ujmując sprawę najprościej: dokonany krwotok podpajęczynówkowy z pękniętego tętniaka nie cofnie się! Parafrazując: co się stało to się nie odstanie… Działania medyczne i postępowanie z chorymi polega w tym przypadku na zapobieganiu naturalnym powikłaniom, które wystąpić mogą u chorych po pęknięciu tętnika. Osoby, które spotkał krwotok z pęknięto tętniaka mogą być to zarówno osoby przytomne, rozmawiające, w pełni zorientowane, skarżące się jedynie na silny ból głowy, jak również mogą być pacjentami nieprzytomnymi, w bardzo ciężkim stanie, bez własnego oddechu. Od czego to zależy kto z pękniętym tętniakiem w jakim będzie stanie…? Trudno powiedzieć, czy od rozległości krwotoku, lokalizacji i wielkości tętniaka. Nie ma jednoznacznych danych na ten temat. Wydaje się, że jest to w dużej mierze kwestia przypadku i losu… Żeby ujednolicić ocenę stanu klinicznego chorych z krwotokiem z pękniętego tętniaka wprowadzono odpowiednie skale. W praktyce używa się 2 skale. Jedna z nich to skala Światowej Organizacji Neurochirurgów WFNS (World Federation Neurological Surgeons). Druga starsza, przechodząca już powoli do historii, jednak wciąż szeroko stosowana do skala Hunta-Hessa (H-H). Obie skale składają się z pięciu grup. Do grupy I w skali WFNS i H-H zaliczani są chorzy w stanie dobrym, przytomni, natomiast do grupy V zalicza się chorych w stanie bardzo ciężkim. Stan kliniczny bezpośrednio po krwotoku jest czynnikiem rokowniczym na przyszłość. Osoby będące w I grupie przy odpowiednim leczeniu mają spore szanse na wyjście z choroby bez istotnego uszczerbku. Natomiast grupa V cechuje się bardzo wysoką sięgającą 90 % śmiertelnością. Z bardzo dużym uproszczeniem można powiedzieć, że z chorych, którzy przeżyli krwotok podpajęczynówkowy i trafili do szpitala 1/3 wychodzi bez większego uszczerbku, 1/3 przeżywa z istotnym stopniem niepełnosprawności, wymagającym stałej opieki i 1/3 umiera. Jeżeli dołączy się do tego część chorych, który zginęli w momencie krwotoku, to widać jak poważna jest to choroba.
Mamy przyjemność poinformować o otwarciu we Włocławku Szpitala Rehabilitacyjnego Barska. Szpital, jako wysokospecjalistyczna placówka medyczna, oferuje kompleksowe usługi leczniczo-rehabilitacyjne. Zapewnia leczenie w oddziale szpitalnym, poradniach specjalistycznych oraz zabiegi rehabilitacyjne w systemie ambulatoryjnym pod nadzorem lekarzy i opieką wykwalifikowanego personelu.
Szpital Rehabilitacyjny Barska posiada oddział szpitalny z 28 łóżkami. Do dyspozycji pacjentów są pokoje 1 lub 2-osobowe, wyposażone w łazienkę dostosowaną dla osób niepełnosprawnych, telewizor, łącze internetowe i klimatyzację. W ramach pobytu personel zapewnia: opiekę lekarsko-pielęgniarska, rehabilitację prowadzoną przez najlepszych fizjoterapeutów, wszystkie zabiegi z bazy zabiegowej szpitala (również w pokoju chorego), wyżywienie zgodne z zaleceniami dietetycznymi i preferencjami pacjenta.
Szpital Rehabilitacyjny Barska zapewnia leczenie pacjentów ze schorzeniami:
– obrzęk limfatyczny, żylaki kończyn, stan po mastektomii
Oraz:
– stany po wypadkach komunikacyjnych
– urazy sportowe (medycyna sportowa)
– zespoły bólowe różnego pochodzenia
– porażenia nerwów
– nerwobóle
– RZS i ZZSK
– leczymy również osoby wymagające opieki długoterminowej
Ponadto:
– rehabilitację mowy
– porady psychologicznych
Hasło „Z troską o Ciebie” to dla pracowników szpitala obietnica spełnienia oczekiwań Pacjentów oraz gwarancja opieki medycznej na najwyższym poziomie.
Szpital Rehabilitacyjny Barska jest dogodnie położony dla Pacjentów spoza Włocławka: 1 godzina od Torunia, 1,5 godziny od Bydgoszczy, 2 godziny od Warszawy, 2,5 godziny od Poznania.
Spośród wielu nowoczesnych metod fizjoterapeutycznych chcielibyśmy przybliżyć Państwu proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchy czyli tzw. metodę PNF. Popularyzacja sposobu terapii, której twórcą jest Herman Kabat z Instytutu Keisera w Kaliforni przez Margaret Knot i Dorothy Voss spowodowała iż PNF jest w chwili obecnej jest jedną z najpopularniejszych metod neurorehabilitcyjnych na świecie. Już w latach 40 XX wieku pomysłodawca początkowo nazywał ją jako proprioceptywne ułatwianie.
Zadaniem metody PNF jest pobudzanie i uruchamianie możliwości adaptacyjnych ośrodkowego układu nerwowego. Uzyskać to można dzięki ogromnej plastyczności układu nerwowego, którą pobudza się poprzez aktywizowanie receptorów narządu ruchu. Ośrodki korowe mózgowia, które sąsiadują z uszkodzonymi polami mogą przejąć ich funkcję. PNF bazuje na stosowaniu tzw. wzorców ruchowych, które stosuje się zawsze w płaszczyznach diagonalnych. Poniekąd stosuje się element rotacji w celu podkreślenia ruchu.
Celem terapeuty jest określenie problemu funkcjonalnego i opracowaniu takiej terapii, która opierać będzie się na najsprawniejszych elementach (nie uszkodzonych) sfer ruchowych. Powracająca sprawność funkcjonalna w osłabionych bądź całkowicie uszkodzonych obszarach ciała uzyskana zostaje dzięki specjalnemu mechanizmowi przeniesienia pobudzenia.
Pobudzanie receptorów układu nerwowego w jak największym stopniu uzyskuje się dzięki różnorodnym mechanizmom ich stymulacji: opór, stosowanie kompresji i trakcji, wzmacnianie i promieniowanie, kontrolowanie wykonywanego ruchu poprzez wodzenie wzrokiem, elongacja, stały kontakt słowny, odpowiednia kolejność ruchu, odpowiedni chwyt, prawidłowe ustawienie terapeuty. Właściwa stymulacja wraz z pracą we wzorcach zaliczana jest do pierwszego etapu pracy z pacjentem. Kolejnym krokiem jest wdrożenie technik specjalnych, które bazują na poprawie jakości ruchu poprzez wykorzystanie różnorodnych procedur związanych z pracą mięśni.
Metoda PNF niesie ze sobą bardzo dużo korzyści, gdyż bazuje na bardzo dokładnej edukacji oraz współudziale pacjenta w terapii. Ukierunkowuje rodzinę odnośnie dalszego postępowania w okresie powrotu do domu. Metoda ta daje terapeucie bardzo duże spektrum pracy zarówno pod względem poziomu uszkodzenia jak i jego rodzaju. Dokładna diagnostyka przed terapią sprawia, że praca odpowiednimi technikami daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa. Dodatkowo bazowanie podczas rehabilitacji na zdrowych elementach ciała sprawia, że terapia nie niesie za sobą przykrych konsekwencji w postaci bólu.
Dużo korzyści płynących ze stosowania PNF przyczyniły się do ogromnej popularyzacji metody nie tylko w dziedzinie neurologii. Obecnie powszechnie stosuje się ją w pediatrii, ortopedii, wadach postawy, chorobach nerwowo-mięśniowych czy skoliozach. Terapeuci pracujący na oddziałach neurologicznych stosują powszechnie metodę PNF u pacjentów z chorobą Parkinsona, SM, MPD, z urazami rdzenia kręgowego i po udarach mózgu.
Metoda Kinesio Taping może być wykorzystana w sposób różnorodny dla poprawy lub uzyskania symetrii i stabilizacji odcinka piersiowego kręgosłupa i łopatki. Zanim terapeuta zajmie się redukcją podwichnięcia stawu barkowego, uzyskanie stabilizacji łopatki i poprawa symetrii kręgosłupa jest najważniejszym celem terapeutycznym.
Metoda Kinesio Taping ułatwia uzyskanie takiej stabilizacji poprzez zastosowanie następujących technik:
Technika postawowa dla wspomagania mięśnia czworobocznego środkowego i dolnego. Początek taśmy o kształcie prostego paska umieszcza sie w okolicy przyczepu początkowgo mięśnia. Taśma prowadzona jest w kierunku przyczepu końcowego mięśnia z napięciem taśmy miedzy 25-50% . Początek i koniec taśmy przyklejony jest na skórze bez napięcia (Zdj.2).
Technika podstawowa dla wspomagania mięśnia prostownika kregosłupa (m.kolcowo-piersiowy) po stronie „rozciągniętej”. Sposób nałożenia taśmy jak powyżej, od przyczepu początkowego do końcowego mięśnia (Zdj. 2).
Zdj. 2
Wczesne rozpoznanie i redukcja przykurczu m.czworobocznego górnego pomaga w redukcji asymetrii łopatki. W tym celu stosuje sie technikę podstawową dla m.czworobocznego górnego, nakładając taśmę od przyczepu końcowego mięśnia do jego przyczepu początkowego przy rozciągnięciu taśmy nie przekraczającym 25% napięcia początkowego (Zdj.3).
Zdj. 3
Łopatka skrzydlata może być zredukowana za pomoca techniki podstawowej wspomagającej m. zebaty przedni. Taśma Kinesio® Tex prowadzona jest od przyczepu poczatkowgo (trzy punktu poczatkowe na żebrach V-VII) do przyczepu końcowego na wysokości grzebienia łopatki (Zdj. 4).
Zdj. 4
Dopiero po uzyskaniu korekcji łopatki i kręgosłupa, terapeuta powinien zastosować metody redukujące podwichnięcie w stawie barkowym. Działaniem najważniejszym jest oczywiście zapobieganie podwichnięciu, do którego należy między innymi zabezpieczenie struktur stawu przed rozciągnięciem. Elementy podstawowe prewencji to odpowiednia pozycja w leżeniu na boku, podparcie kończyny górnej w czasie siedzenia i zabezpieczenie kończyny przed działaniem siły ciężkości na osłabione mięśnie w czasie pionizacji i nauki chodzenia.
Taśma Kinesio® Tex nie jest na tyle mocna by mogła całkowicie zredukować istniejące już objawy podwichnięcia. Jej pozytywny efekt za pomocą zastosowania techniki korekcji mechanicznej polega na oddziaływaniu na czucie głębokie i stymulację receptorów głebokich zlokalizowanych w ścięgnach i włóknach mięśniowych.
Metoda korekcji mechanicznej polega na nałożeniu taśmy o napięciu do 75% napięcia początkowego wzdłuż przebiegu mięśnia dwugłowego (zdjęcie), lub naramiennego po ustawieniu kończyny górnej w pozycji skorygowanej (Zdj.5). W trakcie nakładania taśmy należy pamiętać by zostawić wystarczajacą długość taśmy dla „rozłożenia” napięcia po uzyskaniu korekcji.
Zdj. 5
Wiecej informacji na temat Metody Kinesio Taping można znaleźć na stronie internetowej www.kinesio.com.pl
Bibliografia
1. Turner-Stokes L, Jackson D. Shoulder pain after stroke: a review of the evidence base to inform the development of an integrated care pathway. ClinRehabil.2002; 16:276-298.
2. Vuagnat H, Chantraine A. Shoulder pain in hemiplegia revisited: contribution of functional electrical stimulation and other therapies. Rehabil Med. 2003; 35:49-56.
3. Faghri PD, Rodgers MM, GlaserRM,Bors JG, Akuthota P. The effect of functional electrical stimulation on shoulder subluxation, arm function recovery, and shoulder pain in hemiplegic stroke patients. Arch PhysMedRehabil.1994; 75:3-79.
4. Prada G, TallisR. Treatment of the neglected syndrome in stroke patients using a contingency electrical stimulator. ClinRehabil.J 995; 9:304-313.
5. Zafonte RD,Munin Me.Phenol and alcohol blocks for the treatment of spasticity. Phys Med RehabilClinN Am. 2001; 12:817-832. .
6. Leandri M, Parodi CI, Corrieri N, Rigardo S. Comparison of TENS treatments in hemiplegic shoulder pain. Scand JRehabil Med. 1990; 22:69-72.
7. Bobath B. Adult Hemiplegia: Evaluation and Treatment. 3rd ed. Oxford, England: Butterworth-Heilmann Ltd.; 1991.
8. Nanjensen T, Yacubovitch E, Pikielni SS. Rotator cuff injury in shoulder joint of hemiplegic patient. ScandJ Rehabil Med. 1990; 3:131-137.
9. Host HH. Shoulder taping in the treatment of anterior shoulder impingement. Phys Ther. 1995; 75:803-812.
10. Yasukawa A, Patel P, Sisung C. The functional effects of Kinesio@Taping in an acute pediatric rehabilitation setting as measured by the MelboumeTM Assessment.
Paper presented at the Kinesio Taping Association Symposium; 2004; Japan.
11. BasmajianJV.Musclesalive. Their Function Revealed by Electromyography.4th ed. Baltimore, MD: Williams ~Williams; 1979.
12. Colham EG, Peat M. Functional anatomy of the shoulder complex. JOrthop SportsPhysTher. 1993; 18:342-350.
13. Kebaetse M, McClure P, Pratt NA. Thoracic position effect on shoulder range of motion, strength, and three-dimensional scapular kinematics. Arch PhysMed Rehabil.1999;80:945-950.
14. DePalma MJ, Johnson EW. Detecting and treating shoulder impingement syndrome. The role of scapulothoracic dyskinesis. Phys Sports Med. 2003;31(7):25-32.
15. DaviesPM. Right in the Middle. SelectiveTrunkActivity in the Treatment of Adult Hemiplegia. Berlin:Springer-Verlag; 1990.
16. Calais-Germain B. Anatomy of Movement[English language edition]. Seattle, WA: Eastland Press; 1993.
17. Advanced Physical Therapy Education Institute. Serratus anterior insufficiency? Try taping it. Posted 2003. Available at: www.apteLcom. Accessed March 2005.
18. Jenkins DB. Hollinshead’s FunctionalAnatomy of the Limbs and Back.7th ed. Philadelphia:W.B.Saunders;1998.
19. DaviesPM. Steps to Follow. TheComprehensiveTreatment of Patients with Hemiplegia. 2nd ed. Berlin:Springer; 2001.
20. Schenkman M, De Cartaya R. Kinesiology of the shoulder complex. J OrthopSports Phys Ther. 1987; 8, 9:438-450.
21. Kelley MJ. Clinical evaluation of the shoulder. In: Mackin E, Callahan AD, Skirven TM, Schneider LH,
22. Osterman. AL,eds. Rehabilitation of the Hand and UpperExtremity.5thed. St. Louis,MO: Mosby Inc;2002:1311-1350;
23. Landel R, Fisher B. Musculoskeletal considerations in the neurologically impaired patient. Orthop PhysTherClin N Am. 1993; 2(1):15-23.
24. Kase K, Wallis J, Kase T. Clinical Therapeutic Applications of the Kinesio Taping Method. Albuquerque,NM: Kinesi00 Taping Association; 2003.
Osoby po przebytym udarze to najczęściej ludzie starsi, którzy są na ogół samotni lub mieszkają z współmałżonkiem, który sam niejednokrotnie jest osobą o słabym stanie zdrowia . Bardzo często w takich sytuacjach osoby bliskie opiekujące się „udarowcem” nie wiedzą jak sprostać tak trudnemu zadaniu jakim jest opieka nad chorym bliskim. Niektórzy w wyniku stresu i załamania zmuszeni są do konieczności oddania najbliższej osoby do domu opieki. Sytuacji takiej można z łatwością uniknąć.
W pierwszej kolejności należy szukać pomocy u pracowników służby zdrowia, którzy powinni być podstawowym źródłem wiedzy na temat leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji chorych po udarze mózgu. Oni również wraz z pracownikiem pomocy społecznej informują ich, gdzie i jak szukać pomocy.
Wsparcie i rada pracowników służby zdrowia z oddziału neurologicznego i rehabilitacyjnego powinna obejmować takie sfery życia jak:
– poprawa warunków materialnych ( udzielenie informacji o dotacjach i pomocach finansowych dla osób chorych i niepełnosprawnych)
– przystosowanie mieszkania ( do aktualnego stanu zdrowia)
– zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny i usprawniający ( ułatwiający funkcjonowanie)
– kształtowanie pozytywnych postaw społecznych do niepełnosprawnych ( znalezienie w swoim miejscu zamieszkania grup wsparcia i oddziałów Polskiego Towarzystwa Udarowców)
Podstawowe zasady i porady dla rodziny chorego:
Do chorego należy podchodzić po stronie chorej w celu uaktywnienia strony niedowładnej.
W pozycji leżenia tyłem ręka powinna być odwiedziona, a pod stawem kolanowym wałek i zabezpieczone stopy.
Karmienie pacjenta po stronie chorej, gdyż to wzmacnia zdolność rotacyjna mięśni szyi, twarzy oraz języka po stronie porażonej.
Dostosowanie sztućca do chwytu reki chorego. Jeśli występują trudności z dosięgnięciem do ust, rączkę sztućców należy zgiąć.
Ssanie kostek lodu ma na celu pobudzenia do pracy mięśni głowy i szyi.
Ustawienie stolika po stronie chorej, ułatwia pacjentowi sięganie po ustawiony na stoliku przedmiot, odwracając tułów oraz podpierać się na porażonym łokciu.
Wykorzystywanie zaopatrzenia ortopedycznego takiego jak łuski, kule, stabilizatory – zabezpieczające przed przykurczani w stawie nadgarstkowym i skokowym uchroni przed deformacjami takimi jak dłonie i stopy opadające).
W pozycji siedzącej podkładamy poduszkę pod zdrowy pośladek ma to na celu stymulację i aktywację strony chorej Natomiast porażony bark pacjenta powinien być wysunięty do przodu, łokcie wyprostowane , a dłonie splecione ze sobą.
W pozycji siedzącej na wózku pod przedramię podkładamy poduszkę, tak, aby oba barki były ustawione symetrycznie nie dopuszczając do opadania strony porażonej.
Ubieranie – najpierw chora ręka, następnie zdrowa. Przy rozbieraniu najpierw zdrowa ręka a później chora.
Zalecane są ćwiczenia usprawniające w pozycji leżącej, siedzącej, ćwiczenia równoważne, ćwiczenia oddechowe, które mogą być wykonywane przez rodzinę chorego, ale tylko po przeszkoleniu przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę.
Metoda Kinesio® Taping wykorzystuje zasadę dokładnej i systematycznej oceny pacjenta w celu nakreślenia programu leczenia i jego modyfikacji z użyciem elastycznej taśmy . Zastosowanie metody Kinesio® Taping rozpoczyna się od kompleksowego badania funkcji mięśniowej, rozciągliwości tkanki miękkiej i powięzi w celu identyfikacji przyczyn występujacej patologii ruchu. Metoda wykorzystuje elastyczne właściwości taśmy Kinesio® Tex Tape która po nałożeniu na skórę działa przeciwbólowo, wpływa na przepływ limfy, regulację napięcia mięśniowego, i regulację stabilizacji stawowej.
Metoda Kinesio® Taping oparta jest na użyciu specjalnej taśmy o regulowanym stopniu napięcia. Taśma cięta jest na różne sposoby w celu indywidualnego działania na określoną powięź, mięśnie i stawy. Technika z jaką taśma jest nakładana wspomaga fizjologiczną i czuciowo-nerwową odpowiedź skóry, systemu krążeniowego i limfatycznego na bodziec zewnętrzny. Napięcie taśmy dodawane jest tylko w technikach zwanych korekcyjnymi, w przeciwieństwie do technik podstawowych gdzie taśma nakładana jest z napięciem równym 15% rozciagliwości początkowej taśmy. Celem stosowania metody Kinesio® Taping jest wpływ na biomechanikę ruchu poprzez zmniejszenie bólu, redukcję obrzeku, wspomaganie pracy mięsni, i poprawę postawy.
Zastosowanie Metody Kinesio® Taping po udarze mózgu.
Metoda Kinesio® Taping ma szerokie zastosowanie na wszystkich etapach rehabilitacji po udarze mózgu a jej efektywność opisywano w przypadkach rehabilitacji barku bolesnego, podwichnięcia stawu barkowego, zaburzeniach chodu na skutek występowania stopy opadającej i wielu innych.
W tym artykule podejmę się opisania sposobu oceny patologii podwichnięcia stawu barkowego po udarze mózgu i nakreślenia programu leczenia z wykorzystaniem metody Kinesio® Taping. W tym przypadku , po zakończeniu oceny klinicznej pacjenta, skutecznie ułożony plan leczenia pozwoli na zastosowanie taśmy Kinesio® Tex w celu redukcji podwichnięcia.
U pacjenta po udarze mózgu często dochodzi do zachwiania równowagi mięśniowej spowodowanej osłabieniem siły mięśniowej, osłabieniem kontroli mięśniowej na skutek zaburzeń kontroli centralnego układu nerwowego, napięciem spastycznym lub obniżonym napięciem mięśniowym, i patologią postawy. Metoda Kinesio® Taping, w zależności od sposobu jej zastosowania pozwala na wpomaganie lub hamowanie funkcji mieśniowej, poprawę symetrii stawów, i zmniejszenie bólu często spowodowanego patologiczną pracą mięśni. Dodatkowo stymulujące działanie na czucie głębokie pozwala pośrednio na poprawę i utrzymanie prawidłowej postawy ciała.
W celu kompleksowej oceny patologii stawu barkowego, wymagana jest ocena wszystkich jego elementów wpływajacych na niezaburzony ruch zgiecia, wyprostu, odwiedzenia, przywiedzenia i rotacji.
Ruch kręgosłupa podczas podnoszenia ramienia jest normalnym zjawiskiem fizjologicznym. Kręgosłup piersiowy pozwala na stabilizację klatki piersiowej, pełny zakres ruchu wyprostu i zgięcia tułowia i stanowi podstawę dla stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego dla uzyskania stabilizacji kończyny górnej w relacji do tułowia.
Funkcja mięśni tułowia polega na ustabilizowaniu odcinków piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa oraz miednicy w celu stabilizacji proksymalnych przyczepów mięśni stawu barkowego w czasie ruchu ramienia.
Dodatkowo w trakcie wykonania ruchu w stawie barkowym konieczna jest skuteczna akcja mięśni brzucha które mogą kurczyć się optymalnie tylko wtedy kiedy kręgosłup piersiowy jest ustabilizowany.
Udar mózgu powoduje znaczne zmiany w opisanej powyżej symetrii pracy mięśni tułowia i barku. Nadmierna kyfoza odcinka piersiowego kręgosłupa spowodowana złą postawą ciała i osłabieniem siły mięśniowej powoduje ucisk klatki piersiowej. Taki ucisk prowadzi do ograniczenia objętości wdechowo-wydechowej płuc i prowadzi do szybkiego zmęczenia pacjenta w trakcie wykonywania czynności fizycznych.W konsekwencji powiększenia kyfozy piersiowej dochodzi do ograniczenia ruchomości klatki piersiowej i przykurczów mięśniowych.
Do mięśni które ulegają zmianie na skutek udaru należy m.czworoboczny górny który ma tendencje do utrzymania pozycji przykurczonej i zwiększonego napięcia.
Pozycja leżenia na boku na stronie przeciwnej do porażonej prowadzi do rozciągnięcia mięśni po stronie porażonej ze wzgledu na ciężar kończyny porażonej. W efekcie dochodzi do rozciągnięcia mięśni stabilizujących łopatkę i ustawienia łopatki w pozycji odwiedzenia i przodopochylenia. Taka pozycja prowadzi do przemieszczenia głowy kości ramiennej w stosunku do panewki stawu barkowego i przodopodwichnięcia stawu barkowego.
Leżenie bokiem na stronie porażonej z ramieniem odciążonym dla zmniejszenia ucisku, ustawia łopatkę w pozycji odwiedzenia i przodopochylenia. Efektem jest rozciągnięcie m. czworobocznego dolnego i m.równoległobocznego (Zdj. 1).
Działanie m. zębatego przedniego i piersiowego mniejszego na ruch łopatki zależy od stabilnego kręgosłupa piersiowego ze względu na przyczep tych mięsni na klatce piersiowej.
Łopatka może być stabilna tylko wtedy, kiedy kręgosłup piersiowy zapewni odpowiedni fundament dla przyczepu mięśni ją stabilizujących. Zła postawa, zaburzenia w symetrii kręgosłupa, asymetria położenia łopatki na ścianie klatki piersiowej, prowadzi do zmiany i ograniczenia ruchu w stawie barkowym. Osłabione lub sparaliżowane mięśnie: naramienny, nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy nie mogą utrzymać głowy k.ramiennej w panewce stawu i dochodzi do podwichnięcia. Wyżej wymienione czynniki mogą również spowodować ból i w konsekwencji znacznie ograniczyć ruchomość kończyny górnej.
Niewiele osób wie o tym, że pozostawienie chorego w łóżku w całkowitym bezruchu jest dla niego bardzo niekorzystne…
Prawidłowe ułożenie chorego w okresie ostrym ma spełniać kilka podstawowych zadań do których należą między innymi: prewencja w powstawaniu odleżyn (szczególnie kość krzyżowa i pięty), zapobieganie w powstawaniu deformacji kostnych i przykurczy mięśniowych, poprawa wydolności układu krążenia a także dostarczanie bodźców dochodzących do mózgu. Niewiele osób wie o tym, że pozostawienie chorego w łóżku w całkowitym bezruchu jest dla niego bardzo niekorzystne. Osoba taka poprzez wystąpienie odleżyn, zesztywnień stawowych oraz osłabieniu mięśniowemu może drastycznie zwiększyć stopień swojej niepełnosprawności, która w dużej mierze utrudnia proces rehabilitacji.
Zmiana ułożenia powinna odbywać się co 2 do 3 godzin uwzględniając leżenie na plecach, brzuchu oraz na zdrowym i porażonym boku. W początkowym okresie ułożenie ciała wspomagane jest przez kliny, wałki itp. Kolejnym etapem jest uzyskanie przez pacjenta aktywnego ułożenia ciała bez żadnych pomocnych akcesoriów. Podczas zmiany pozycji nie wolno ciągnąć pacjenta trzymając go jedynie za dłoń. Ramię chorego powinno być przytrzymywane i przekładane zarówno w odcinku bliższym jak i dalszym kierując je razem z całym tułowiem.
W leżeniu na plecach prawidłowo ustawiona głowa skierowana jest w kierunku strony porażonej oraz podniesiona lekko do góry przy pomocy poduszki. Porażona strona ciała powinna być uniesiona za pomocą poduszki lub wałków. Zarówno bark jak i miednica lekko podparte (w pozycji neutralnej), dłoń skierowana ku dołowi. Kolano także powinno znajdować się w lekkim zgięciu (należy unikać rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym). Pod stopą także stosujemy miękki wałek w celu uniknięcia zgięcia podeszwowego stopy. W przypadku, gdy porażona strona jest w okresie wzmożonej spastycznośći ułożenie pacjenta różni się od opisanego powyżej. Kończyna górna zgięta w stawie łokciowym, odwiedziona w stawie barkowym, a ramię odwrócone na zewnątrz. Nadgarstek znajdować się powinien w zgięciu grzbietowym. Biodro wraz z kolanem w zgięciu. Stopę także można podeprzeć od strony podeszwy miękkim ręcznikiem.
Wszystkie osoby opiekujące się osobą po udarze powinny pamiętać o koronnej zasadzie, która mówi o tym, że NIE NALEŻY obracać osoby przez porażony bark, gdyż takie postępowanie może przyczynić się do podwichnięcia stawu barkowego lub wywołania „zespołu bolesnego barku”. W leżeniu na boku możemy ułożyć pacjenta zarówno na stronie porażonej, jak i na stronie zdrowej. Na stronie „zajętej” układamy udarowca tak, aby jego ramię było odwrócone na zewnątrz z jednoczesnym wyprostem łokcia i dłoni zwróconej ku górze. Zdrowa kończyna dolna spoczywa zgięta na klinie natomiast porażona wyprostowana. W leżeniu na stronie pozornie zajętej zarówno kończyna górna jak i dolna strony porażonej spoczywa na poduszce, gdzie ramię powinno być wysunięte w przód z wyprostowanym łokciem, a głowa skierowana w stronę porażoną. Zajęta dolna kończyna powinna być lekko zgięta w stawie biodrowym i kolanowym.
W leżeniu na brzuchu wzmacnia się proces prostowania kończyny górnej i zginania kończyny dolnej. Pacjent powinien ułożony być w taki sposób aby jego głowa skierowana była w kierunku zdrowego łokcia. Ramię porażonego wniesione ku górze z jednoczesnym wyprostowanym łokciem, nadgarstkiem i palcami. Staw biodrowy strony zajętej również powinien być wyprostowany. Poprzez podłożenie poduszki pod staw skokowy wymuszamy zgięcie stawu kolanowego w pozycji neutralnej, a także zapobiegamy zgięciu podeszwowemu stopy.
Etapem przejściowym między leżeniem a chodzeniem jest siad. Pacjentów po udarze mózgu należy sadzać na dwa sposoby: siad z nogami na łóżku oraz siad ze spuszczonymi nogami. Ten pierwszy uzyskuje się dzięki umieszczeniu za plecami pacjenta poduszek w celu stabilizacji prostego tułowia, symetrycznemu rozkładowi ciężaru na oba pośladki, a także dzięki wyciągnięciu kończyny górnej do przodu z jednoczesną rotacją zewnętrzną w stawie barkowym. Ważna jest rola rodziny, która powinna pilnować aby udarowiec się nie zsuwał w dół łóżka. Siedzenie ze spuszczonymi nogami jest bardzo ważnym krokiem w życiu udarowca pod względem powrotu sprawności funkcjonalnej. Jest ono także świetnym treningiem równowagi pacjenta. Siad ze spuszczonymi nogami ma sens tylko i wyłącznie, gdy stopy udarowca mają pełny kontakt z podłożem, a staw kolanowy i biodrowy są zgięte pod kątem 90°. Dodatkowo podczas pierwszych prób siadania można podłożyć kliny za plecami chorego w celu zwiększenia jego stabilności.
> Strona domowa
