> Strona domowaUDAROWCY: W związku z częstymi pytaniami naszych użytkowników prosze opowiedzieć czym jest afazja?
M.P.:Afazją nazywamy zaburzenia mowy, które powstają w wyniku uszkodzenia mózgu- głównie struktur korowych lub podkorowych- najczęściej półkuli dominującej dla mowy. U osób praworęcznych, dominującą półkulą dla czynności mowy – w tym: rozumienia, mówienia, pisania , czytania itp. –jest półkula lewa. Natomiast u osób leworęcznych , dominacja półkulowa może być różna.
W wyniku coraz to częstszych zachorowań na udar mózgu, niejednokrotnie dochodzi do wystąpienia zaburzeń mowy. Mogą one mieć charakter tzw. afazji lub dyzartrii. W przypadku mowy dyzartrycznej ,chory nie jest pozbawiony myślenia, programowania mowy. Deficyt dotyczy tylko samej artykulacji i krótszej fazy wydechu. Mowa jest bełkotliwa, niezrozumiała a oddech skrócony. Często pacjent krztusi się przy spożywaniu pokarmów, w szczególności –przy piciu. Czasami jednak zaburzenia mowy mogą być nasilone do tzw. anartrii- wówczas wydobycie jakiegokolwiek dźwięku staje się niemożliwe, a pacjentom zakłada się sondę ułatwiająca podawanie pokarmów, gdyż połykanie jest niemożliwe. Chory może jednak komunikować z otoczeniem za pomocą pisma.
W przypadku afazji problem jest poważniejszy. Tu dochodzi nie tylko do trudności z mówieniem, ale także z rozumieniem, pisaniem i czytaniem.
Pacjent nie może porozumiewać się nawet za pomocą pisma ani gestów. Również gestykulacja zostaje zaburzona. U niektórych pacjentów występuje tzw. embol czyli chory wypowiada jakąś zbitkę głosek ,wielokrotnie powtarzając. Czasami mowa pacjenta staje się całkowicie nielogiczna- mówimy wówczas o tzw. „sałatce słownej” czy „żargonofazji”.
UDAROWCY:Jakie wyróżniamy rodzaje afazji u pacjentów po udarach mózgu?
M.P.: W placówkach służby zdrowia funkcjonuje podział na podstawowe trzy rodzaje-:
-afazję sensoryczną czyli czuciową
-motoryczną czyli ruchową
– i amnestyczną.
UDAROWCY:Czym się one objawiają?
M.P.:W przypadku afazji sensorycznej deficyt dotyczy tzw. odbioru mowy- czyli chory nie rozumie tego, co do niego mówimy. Może to obejmować bardziej skomplikowane pytania czy polecenia – kierowane do chorego , jak i najprostsze pytania, na które chory wcale nie reaguje.
Afazja motoryczna objawia się trudnościami w mówieniu- począwszy od niemożności wydobycia dźwięku po trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi.
Czasami chory perseweruje usłyszany tekst- czyli powtarza wielokrotnie-. W innym przypadku „przekręca” słowa czyli popełnia tzw. parafazje.
Afazja amnestyczna uwidacznia się w kłopotach z nazywaniem przedmiotów- mimo ,ze chory wie co to jest i do czego służy, nie potrafi podać nazwy przedmiotu.
Afazja amnestyczna w czystej postaci może być spowodowana udarem mózgu, otępieniem , depresją, ale także poważniejszymi chorobami tj. guzy mózgu.
Z tymi objawami należy natychmiast udać się do neurologa.
Najczęściej dochodzi do występowania tzw.afazji mieszanej czyli kombinacji każdej z trzech afazji lub też afazji całkowitej, w przypadku której chory nie mówi nic i niczego nie rozumie .
UDAROWCY: Jakich obszarów mózgu dotyczą różne typy afazji?
M.P.: Jak wspominałam – uszkodzenie obejmuje głównie lewą półkulę mózgu u osób praworęcznych . Udar powoduje zniszczenie struktur korowych lub podkorowych.
Uszkodzenie okolicy skroniowej powoduje najczęściej afazję sensoryczną, a czołowej – motoryczną . Należy jednak wspomnieć ,ze od teorii ściśle lokalizacyjnych odchodzi się – rozróżniając afazję przednią lub tylną.
UDAROWCY:Kiedy można stwierdzić w 100% afazję u pacjenta i w jaki sposób Pani diagnozuje ten problem pracując na co dzień z pacjentami po udarach mózgu?
M.P.:Objawy udaru mózgu mogą trwać kilka- kilkanaście minut i samoistnie ustąpić. Jeżeli wycofają się w ciągu doby- mówimy o tzw. TIA (Temporary Ischaemic Atacks)czyli przemijającym atakami niedokrwiennymi. U pacjenta mogą wystąpić objawy zaburzeń mowy- ale w 100% diagnozujemy, gdy objawy utrzymują się dłużej.
Rozpoznanie afazji możliwe jest po wykluczeniu innych przyczyn np. psychicznych czy depresyjnych. Do oceny afazji niezbędna jest odpowiednia obserwacja zachowań pacjenta oraz przeprowadzenie odpowiednich testów.
Wiadomo, że zaraz po zachorowaniu, pacjent nie może być poddany długotrwałemu badaniu, gdyż obciążyłoby to pacjenta. Dokładniejsze badanie przeprowadza się w późniejszym okresie.
UDAROWCY: Czy można zniwelować skutki afazji poprzez terapię z neurologopedą?
M.P.:Na tym właśnie polega praca neurologopedów. Często kończąca się sukcesem. Jest to proces długotrwały.
Uzależnione jest to od wielu czynników- stanu pacjenta, rozległości uszkodzenia, towarzyszących chorób, zaangażowania rodziny jak i samego pacjenta.
Jednak nieumiejętnie prowadzona terapia może przynieść wiele szkód.
W przypadku apraksji- uczenie chorego alfabetu- może zablokować powrót chorego do zdrowia. Również niewskazana jest praca przy lustrze- dotyczy to większości pacjentów z afazją. Tak samo praca na podręcznikach dla dzieci często upokarza chorego i zniechęca do dalszej terapii.
Terapia musi więc być dostosowana do możliwości pacjenta i specjalnie dla niego opracowana.
UDAROWCY:Czy afazja u pacjentów po udarach mózgu może przeszkadzać w rehabilitacji ruchowej ?
M.P.:Przeszkadza w komunikowaniu się z pacjentem. Jednak niezbędna jest współpraca neurologopedy z rehabilitantem . Ośrodki odpowiedzialne za ruch ręki jak i za mówienie są położone w mózgu obok siebie. Usprawnianie mówienia pobudza więc ośrodki ruchowe ręki i odwrotnie poprawa sprawności ręki przyczynia się do poprawy mówienia. Nie można jednak zastąpić terapii logopedycznej ruchową czy odwrotnie.
UDAROWCY: Niewiele rodzin zdaje sobie sprawę z istoty problemu afazji u bliskich. Czy stara się Pani wyjaśniać mechanizm tego zaburzenia?
M.P.:Tak, to rzeczywiście poważny problem. Rodzina , która zgłasza się na rozmowę jest poinformowana o istocie problemu- często prowadzę takie rozmowy z rodzinami. Należy pamiętać ,ze to dzięki współpracy z rodziną możemy osiągnąć sukces terapeutyczny.
Terapia trwa zwykle kilka miesięcy i im większe zaangażowanie bliskich, tym większe szanse na powrót pacjenta do zdrowia. Zapraszam więc rodziny do podejmowania rozmów.
